aster lagwad / ऍस्टर लागवड कमी जमिनीमध्ये पण करता येते .
aster lagwad / ऍस्टर लागवड साठी 20 ते 30 से . तापमान पाहिजे असते .
ऍस्टर हे हंगामी फुल पिक असून त्यामध्ये पांढऱ्या लाल गुलाबी जांभळ्या रंगाची फुले विशेषतः आढळतात. ऍस्टरची लागवड संपूर्ण देशात तसेच राज्यात मोठ मोठ्या शहरांच्या भोवती केली जाते.
अस्टरची फुले फुलदाणीत सजावटीसाठी तसेच हारांमध्ये वापरली जातात. ऍस्टरची फुले व कट फ्लावर म्हणून तसेच विविध धार्मिक कार्यक्रमांमध्ये वापरली जातात. बगीचा मध्ये रस्त्यालगत तसेच कुंड्यामध्ये लागवड केली जाते.
ऍस्टर लागवड हवामान व जमीन :
ऍस्टर हे मुख्यतः थंड हवामानाचे पीक असून त्याची लागवड वर्षातील तिन्ही हंगामात केली जाते. थंड हवामानात ऍस्टरची वाट चांगली होते व फुलांचा दर्जा देखील चांगला असतो. या पिकास भरपूर सूर्यप्रकाश आवश्यक असतो.
उन्हाळी हंगामात जास्त तापमान वाढल्यास वाजवीपेक्षा जास्त दांडा नि बसतो व फुलांचा दर्जा देखील चांगला नसतो. जास्तीत जास्त दर्जेदार फुले मिळवण्यासाठी बियाण्याची रोपांसाठी पेरणी सप्टेंबर ते ऑक्टोबर महिन्यात करावी.
ऍस्टर लागवड सुधारित जाती :
ऍस्टरच्या पिकांची वर्गवारी ही झाडाच्या वाढीची सवय फुलांचा आकार पाकळ्यांची संख्या व पाकळ्यांची ठेवण यानुसार केली जाते. ऑस्ट्रेलियाच्या वाढीनुसार त्यांचे उंच वाढणाऱ्या मध्यम उंचीच्या व बुटक्या या प्रभागाने प्रकार पडतात.
1) कामिनी
2) पौर्णिमा
3) शशांक
4) वोयलेट कुशन
5) फुले गणेश पिंक
6) फुले गणेश
7) डवर्फ क्वीण
8) पिंचिओ
9) अमेरिकन ब्युटी
10) स्टार डस्त
11) जॉइंट ऑफ कलिफॉर्निया
12) सुपर प्रिन्सेस.
ऍस्टर लागवड:
रोपे महागडी असल्यामुळे व ती एकाच जागी पाच ते सहा वर्षे राहणार असल्यामुळे सुरुवातीस लागवड करताना काळजी घ्यावी. लागवडीपूर्वी 24 तास अगोदर रूपांना पाणी द्यावे जमिनीत रूपांची खड्डा घ्यावा व त्याला रोपे लावावे रोपांची मुळे दुमडू नयेत. डोळे भरलेला भाग जमिनीवर दोन ते तीन सेंटीमीटर राहील याची काळजी घ्यावी जास्त खोलवर लावलेल्या रोपांना मूळ उजव्या रोग होतो व रोपांची वाढ व्यवस्थित होत नाही .
रोपांना दररोज व्यवस्थित पाणी द्यावे. प्रतिबंधक उपाय म्हणून बुरशीनाशकच्या एक दोन फवारण्या कराव्यात झाडांना वळण देणे वाढणाऱ्या झाडाला जर लगेच फुले येऊ दिली तर झाडांच्या वाढीवर विपरीत परिणाम होतो झाडांचा आकार नीट राहत नाही. झाडांच्या वाढीच्या काळात वटाण्याच्या आकाराच्या कळ्या झाल्यावर त्या काढून टाकाव्यात झाडांची वाढ व्यवस्थित झाल्यावर मग मोठ्या फांद्या जमिनीपासून 20 ते 30 डिग्री सेंटीमीटर अंतरावर छाटाव्यात मग त्यावर फुले घेण्यास सुरुवात करावी.
फांद्या छाटण्याऐवजी यु आकारात जमिनीलगत वाकोल्या तरी चालतात त्यामुळे झाडाला जास्तीचा अन्नपुरवठा मिळतो व फुले ही जास्त मिळतात.
अस्टर या पिकाची बियाण्याद्वारे लागवड करण्यात येते. बियाण्याची पेरणी केल्यानंतर सात ते आठ दिवसात बियाण्याची उगवण सुरू होते. बियाण्याच्या उत्कृष्ट उगवण्यासाठी सुमारे 20 ते 30 c इतक्या तापमानाची आवश्यकता असते. ऍस्टरच्या बियाण्यास विश्रांती कालावधी नसल्याने बियाणे फुलातून काढल्यानंतर ताबडतोब पेरले तरी उगवते.
ऍस्टर लागवड रोपवाटिका :
ऍस्टरची रोपवाटिका तयार करण्यापूर्वी तीन बाय नऊ मीटर या आकारमानाचे व 20 सेंटीमीटर उंचीचे सुमारे वीस गादीवाफे करावेत. एक हेक्टरचे त्रास सुमारे 2.5 ते 3 किलो बियाणे पुरेसे होते. प्रत्येक वाफ्यात 60 ते 70 ग्रॅम रासायनिक खते व आठ ते दहा किलो चाळलेले शेणखत चांगले मिसळून द्यावे.
या खतांबरोबरच प्रत्येक वाफ्यात पाच ग्रॅम प्रति चौरस मीटर या प्रमाणात फोरेट मिसळून द्यावे. वरील सर्व खते व औषधे मिसळून वाफे भुसभुशीत करावे व त्यांना व्यवस्थित आकार द्यावा. दहा सेंटिमीटर अंतरावर दक्षिण उत्तर ओळी खुरप्याच्या सहाय्याने झिरो पॉईंट पाच सेंटीमीटर खोल करून घ्याव्यात व त्यामध्ये बियाणे पेरावे.
बियाणे पेरताना दोन बियाण्यातील अंतर 2.5 सेंटीमीटर राहील याची काळजी घ्यावी आणि पेरलेले बियाणे वस्त्रगाळ पोयटा माती शेणखत व वाळू यांच्या प्रमाणात मिश्रण करून मिश्रणाने झाकावे.
त्यावर रोज सकाळी व संध्याकाळी झाऱ्याने अथवा शावर च्या साह्याने पाण्याचा हलका फवारा मारावा. बियाणे उगवून येईपर्यंत गादीवाफे गवत पालापाचोळा अथवा व त्यांच्या तडप्याने झाकून ठेवावे आणि वाफे नेहमी ओलसर म्हणजे वापसा अवस्थेत ठेवावेत.
वापसा अवस्थेपेक्षा जास्त पाणी देऊ नये किंवा पाणी कमी देखील पडू देऊ नये. रोपे साधारणपणे 21 ते 25 दिवसात तयार होतात आणि तयार झालेली रोपे वाफे वापसा अवस्थेत असतानाच काढावेत म्हणजे रोपे उलटताना मुळे तुटू देऊ नये.
ऍस्टर लागवड बियाणे प्रमाण :
अनुभवी शेतकरी मंडळी च्यानुसार प्रति एक हेक्टर लागवड करण्यासाठी 2 किलो बियानाची गरज पडते
बियाणे लावल्यानंतर 12 महिन्यानंतर ची पहिली काडणी किंवा पीक काढणी आपण शेतकरी करू शकतात.
परंतु काही वेळेस , आंतरपीक असल्यास कमी बियांमध्ये पण सुद्धा काम होऊ शकते.
त्यामध्ये आपण कोणते पीक आंतरपीक म्हणून शेती करणार आहोत त्यावर पिका ची लागवड कशी आणि किती करावी हे समजते
आणि तेच जर आपण हे स्वतंत्र पीक घेणार असू तर दुप्पट बियानाचा वापर आपल्याला करावा लागेल .
बियानांच प्रमाण योग्य प्रमाणात असेल तरच पीक चांगल्या प्रमाणे बहरते व नफा पण जास्त भेटते ,त्यामुळे बियाणांच्या प्रमाणावर जाणीवपूर्वक लक्ष दिले गेले पाहिजे .अश्या प्रकारे आपण जमीन आणि बियाणे यांच्या प्रमाणाचा समतोल साधावा.
ऍस्टर लागवड पूर्व तयारी :
लागवडीपूर्वी जमिनीची दोन वेळा खोल नागरट करावी व दोन ते तीन वेळा फरणी करून घ्यावी. धसकटे व हरळीच्या काशा वेचून घेऊन जमीन स्वच्छ करावी. हेक्टरी 20 ते 25 टन शेणखत जमिनीत चांगले मिसळून द्यावे आणि शेणखता बरोबरच प्रति हेक्टरी 90 किलो नत्र 120 किलो स्फुरद व ६० किलो पलाश जमिनीत चांगले मिसळून द्यावे.
नंतर सात सेंटीमीटर अंतरावर सरीवर अंबे तयार करावेत आणि सरांची नाके तोडून पाणीपुरवठ्याच्या सोयीनुसार वाफे करून घ्यावेत.
ऍस्टर लागवड :
महाराष्ट्रात जमिनी चांगल्या मध्यम व भारी असल्यामुळे सरी वरंबा वरच लागवड करावी. ऍस्टरची लागवड साठ बाय 30 सेंटिमीटर किंवा 45 बाय 30 सेंटिमीटर अंतरावर करतात.
सरी वरंबा पद्धतीने लागवड करताना वरंब्याच्या मध्यभागी लागवड करावी. रोपांची लागवड सायंकाळी चार वाजेनंतर व भरपूर पाण्यात करावे म्हणजे रोपांची मर होणार नाही.
ऍस्टर लागवड आंतर मशागत :
लागवडीनंतर पंधरा ते वीस दिवसांनी पहिली खुरपणी करावी. त्यावेळी नत्रयुक्त खताचा दुसरा हप्ता प्रति हेक्टरी 90 किलो नत्र याप्रमाणे द्यावा. खुरपणी बरोबरच ऍस्टर लागवड केलेल्या क्षेत्राची रानबांनी देखील करावे.
रान बांधणी करताना सुरुवातीला नत्र खत सरीमध्ये टाकावे व वरंबा अर्धा फोडून दुसऱ्यावर अभ्यास रोपाच्या पोटाशी लावावा म्हणजे खत देखील मातीमध्ये बुजविले जाईल व झाडाला देखील मातीची भर मिळेल. रान बांधणी करताना रोप व रंगाच्या मध्यावर येईल असे पहावे म्हणजे खोडाला मातीचा आधार मिळून फुले लागल्यानंतर झाड पडणार नाही.
ऍस्टर लागवड खत व्यवस्थापन :
सेंदिय खतांचा वापर जास्त करावा जेणेकरून खर्च कमी लागेल आणि जमीन पण पोषक राहील.त्यामधे शेनखते,लेंडीखत, वेगवेगळ्या पेंडीची खते, लिंबोल्या खत, हाडांचा चुरा , मासळी खत , नपेड खत , गांडूळ खत , कंपोस्ट खत , आणि ऑरगॅनिक wastage पासून बनलेल खत .
आणि जर वरील सेंद्रिय खत उपलब्ध होत नसेल किंवा तयार करता येत नसेल तर आपण खालीलप्रमाणे दिलेली chemical युक्त खते वापरावी.
युरिया
डी ए पी
परंतु chemical युक्त खते वापरण्या agother आपण माती परीक्षण करून घेतले पाहिजे .
माती परीक्षण केल्यावर कोणते खनिजे माती मध्ये कमी प्रमाणात असेल ते कळते, त्या नंतर त्याच खताचा वापर शेती साठी करावा. काकडी कोरडवाहू पिकासाठी दर हेक्टरी 50 किलो नत्र पन्नास किलो स्फुरद आणि ओलीताच्या पिकासाठी दर हेक्टरी 100 किलो नत्र आणि 50 किलो स्फुरद आणि 50 किलो पालाश द्यावे.
ऍस्टर लागवड पाणी व्यवस्थापन :
अस्तर पिकास करावयाचा पाणीपुरवठा मुख्यतः जमिनीचा प्रकार वातावरण व हंगाम यावर अवलंबून असतो. एस्टर पिकाच्या मुळ्या जास्त नसल्यामुळे लागवड केलेले वरंबे नेहमी वापसा अवस्थेत राहतील याची काळजी घेणे जरुरी आहे. साधारणपणे एस्टर पिकास आठ ते दहा दिवसाच्या अंतराने पाणी द्यावे.शेती मध्ये सर्वात महत्त्वाचे ठरते ते म्हणजे पाणी व्यवस्थापन, कारण पीक हे कमी पाण्यात येणारे पीक असून कोणत्याही वातावरणात येते.
जास्त पाणी या साठी हानिकारक ठरते . जास्त पाणी दिल्यास झाड जळण्याची शक्यता जास्त असते. 21 दिवसाच्या अंतरावर एक पाणी फवारणी करणे असते .आणि जर पाऊस पडला असेल तर विहिरी मधील पाणी देऊ नये.साधारण खडकाळ मध्ये पण पीक चांगले येऊ शकते .मात्र मशागत चांगली करावी लागेल.
अस्टर पिकास कळ्या येऊ लागल्यानंतर फुले येईपर्यंत पाण्याचा ताण देऊ नये अन्यथा फुलाच्या उत्पादनावर त्याच्या विपरीत परिणाम होतो.
ऍस्टर लागवड संरक्षण :
अस्टर या पिकावर मुख्यतः मावा नागरी पोखरणारी अळी खोड पोखरणारी अळी या किडींचा व मर मुळकुजवा या रोगांचा प्रादुर्भाव दिसून येतो. वरील रोगांपासून एस्टर या पिकाचे संरक्षण करण्यासाठी पुढीलपैकी कोणतेही
कीटकनाशक किंवा बुरशीनाशक वापरावे.
डायमेथोएट ३०% , क्लोरोपायरीफॉस वीस पर्सेंट प्रवाही, इंडो सेलफोन 35% प्रवाही.
फुलांची काढणी व उत्पादन :
ऍस्टरची लागवड केल्यानंतर दहा ते बारा आठवड्यांनी फुले तोडण्यासाठी तयार होतात आणि ऍस्टरच्या फुलांची तोडणी दोन प्रकारे केली जाते एक म्हणजे पूजेसाठी किंवा सजावटीसाठी पूर्ण उमललेली फुले तोडली जातात व दुसरा प्रकार म्हणजे काही प्रमाणात फुले उमरल्यानंतर पूर्ण झाड जमिनीवर छाटली जाते.
फक्त फुलांची तोडणी करावयाची झाल्यास सकाळी लवकर तोडणी करावी व पूर्ण झाड फुल दांड्यासाठी वापरायचे असल्यास सायंकाळी झाड छाटून ताबडतोब स्वच्छ पाण्यामध्ये ठेवावे. ऍस्टरची लागवड करताना शिफारसीनुसार सर्व लागवड पद्धतींची अंमलबजावणी केल्यास बारा ते पंधरा टन प्रती हेक्टर याप्रमाणे उत्पादन मिळते.
फुलांची काळजी : फुलांची काढणी शक्यतो सकाळच्या वेळी थंड वातावरणात करावी म्हणजे फुले जास्त काळ फील हीट कमी करण्यासाठी शीतगृहात ठेवली जात नाहीत तो खर्च वाचतो. फुलांची काढणी धारदार कात्रीने करावी झाडावर एक ते दोन पूर्ण वाढ झालेली पाणी ठेवावीत म्हणजे नंतर येणारी फुले ही चांगल्या व लांब दांड्यांची राहतील जर पूर्ण वाढ झालेली पाणी झाडावर ठेवली नाही तर मात्र फुलदाण्यांची लांबी कमी राहते.
फुले काढल्यानंतर पंधरा मिनिटात ग्रीटिंग हॉलमध्ये न्यावेत रिझर्व्हेटिव्ह म्हणून पाण्यात ॲल्युमिनियम सल्फेट टाकावे या द्रावणात तीन तास फुले ठेवावीत व पॅकिंग हॉलचे तापमान 10 सेंटीमीटर च्या आसपास ठेवावे. नंतर प्रतवारी करावी व प्रतवारी नंतर फुले पुन्हा या श्रावणात किंवा क्लोरीनच्या पाण्यात ठेवावीत.बादलीत सात ते दहा सेंटीमीटर पर्यंत द्रावण असावे या द्रावणात फुले पॅकिंग करेपर्यंत ठेवावेत जर वरील प्रिझर्वेटिव्ह उपलब्ध नसतील तर 200 लिटर पाण्यात तीन किलो साखर व सहा ग्रॅम सायट्रिक ऍसिड मिसळून द्रावण तयार करावे व त्यामध्ये फुले ठेवावे.
पॅकिंग :
20 ते 25 फुलांची एक जोडी याप्रमाणे जोड्या बांधाव्यात त्यानंतर प्रत्येक जोडी पेपर मध्ये गुंडाळावी असे पेपर मध्ये गुणालेले बंच बॉक्समध्ये भरावेत बॉक्सला आतून पॉलिथिन चे लायनिंग असावे. जेणेकरून बॉक्स मधील गरम हवा लगेचच बाहेर काढता येईल शीतगृहातील तापमान दोन डिग्री सेल्सिअस पर्यंत असावे. बॉक्से तापमान शीतगृहाच्या तापमान इतके होण्यास दहा ते बारा तास लागतात शीतगृहात 90% च्या आसपास सातारा ठेवावी म्हणजे डीहायड्रेशन होणार नाही.
शीत साखळी :
फुले पॅक केल्यापासून ते ग्राहकाला मिळेपर्यंत शीतगृहा इतकेच राहण्याकरिता खालील प्रमाणे शीत साखळी असावी.
शेतावर शीतगृह असावे
वाहतुकीसाठी रेफर व्हॅन असावी
विमानतळावर शीतगृह असावे
विमानात लगोलग मालं भरणे
विमानात शीतगृह सुविधा असावी
रेफर व्हॅन मधून ग्राहकाकडे पोहोचावा.
click for video ; https://youtu.be/uVRfXqFKtZo?si=DK4fREjhfx4hz9J7